Cudzołóstwo a wierność


Cudza żona

1 Ku mojej mądrości zwróć się, mój synu,
ku mojej rozwadze nakłoń swe ucho,
2 abyś zachował roztropność,
twe usta niech strzegą rozsądku!
3 Bo miód wycieka z warg obcej,
podniebienie jej gładkie jak olej,
4 lecz w końcu będzie gorzka niby piołun
i ostra jak miecz obosieczny.
5 Jej nogi zstępują ku śmierci,
do Szeolu zmierzają jej kroki,
6 byś nie ujrzał drogi życia,
jej ścieżki wiją się niedostrzegalnie.

Skutki cudzołóstwa

7 Więc teraz, mój synu, posłuchaj:
nie odstępuj od moich pouczeń;
8 idź drogą swą od niej daleko,
pod drzwi jej domu nie podchodź,
9 byś obcym swej sławy nie oddał,
a lat swych okrutnikowi,
10 by z pracy twej inni nie tyli,
by mienie twe nie szło w dom obcy.
11 Na końcu przyjdzie ci wzdychać,
gdy ciało i siły wyczerpiesz.
12 Powiesz: «Nie cierpiałem upomnień -
nauką wzgardziło moje serce,
13 nie dbałem na głos wychowawców,
nie dawałem posłuchu nauczającym mnie;
14 o włos, a popadłbym w wielkie nieszczęście
pośród rady i zgromadzenia».

Wierność małżeńska

15 Pij wodę z własnej cysterny,
tę, która płynie z twej studni.
16 Na zewnątrz mają bić twoje źródła?
Tworzyć na placach strumienie?
17 Niech służy dla ciebie samego,
a nie innym wraz z tobą;
18 niech źródło twe świętym zostanie,
znajduj radość w żonie młodości.
19 Przemiła to łania i wdzięczna kozica,
jej piersią upajaj się zawsze,
w miłości jej stale czuj rozkosz!
20 Po cóż, mój synu, upajać się obcą
i obejmować piersi nieznanej?

Nieprawość zgubą człowieka

21 Bo drogi ludzkie - przed oczyma Pana,
On widzi wszystkie ich ścieżki.
22 Gdy grzesznym nieprawość owładnie,
trzymają go więzy występku.
23 Umrze on z braku nauki,
pobłądzi z ogromu głupoty.

Zachęta do nabycia mądrości


Największy skarb

1 Słuchajcie, synowie, rad ojca,
by poznać mądrość, zważajcie!
2 Udzielam wam cennej nauki:
nie gardźcie mym pouczeniem,
3 bo i ja byłem synem u ojca,
kochanym, jedynym dla matki,
4 a tymi słowami mnie uczył:
«Niech będą w tym sercu zamknięte wskazania,
strzeż mych nakazów, byś żył;
5 nabywaj mądrości, nabywaj rozwagi,
nie zapominaj słów moich ust!
6 Nie gardź nią, bo ciebie ocali,
ukochaj ją, będzie cię strzegła.
7 Podstawą mądrości: zdobywaj mądrość,
za wszystko, co masz, mądrości nabywaj!
8 Ceń ją, a czcią cię otoczy,
okryje cię sławą, gdy ją posiądziesz;
9 włoży ci wieniec wdzięczny na głowę,
obdarzy zaszczytną koroną».

Warto iść drogą mądrości

10 Posłuchaj, synu, przyjmij moje słowa,
a życie się twoje przedłuży.
11 Poprowadzę cię drogą mądrości,
ścieżkami prawości powiodę.
12 Gdy pójdziesz nią - kroki twe będą swobodne,
i choćbyś biegł, nie potkniesz się.
13 Słuchaj nauki i nie gardź nią,
strzeż jej, gdyż ona twym życiem.

Droga złych

14 Nie wstępuj na ścieżkę grzeszników,
nie wchodź na drogę złych ludzi;
15 unikaj jej, na nią nie wkraczaj,
omiń ją, odwróć się od niej!
16 Bo nie zasną, gdy czegoś nie zbroją,
sen ich odleci, gdy nie zaszkodzą,
17 bo jedzą chleb nieprawości
i piją wino przemocy.
18 Ścieżka prawych - to światło poranne,
wschodzi - wzrasta aż do południa;
19 droga grzeszników jak gęsty mrok,
nie wiedzą, o co się potkną.

Roztropność

20 Zważaj, synu, na moje słowa,
do uwag mych nakłoń swe ucho;
21 niech one nie schodzą ci z oczu,
przechowuj je pilnie w swym sercu;
22 bo życiem są dla tych, co je otrzymali,
lekarstwem całego ich ciała.
23 Z całą pilnością strzeż swego serca,
bo życie ma tam swoje źródło.
24 Fałszu ust się wystrzegaj,
od warg przewrotnych bądź z dala!
25 Twe oczy niech patrzą na wprost,
przed siebie kieruj powieki.
26 Uważaj, gdzie krok masz postawić,
i wszystkie twe drogi niech będą pewne.
27 Nie zbaczaj na lewo i prawo,
odwróć swą nogę od złego!

Trzymaj się Boga!


Wezwanie

1 Synu mój, nie zapomnij mych nauk, twoje serce niech strzeże nakazów, 2 bo wiele dni i lat życia i pełnię ci szczęścia przyniosą: 3 Niech miłość i wierność cię strzeże; przymocuj je sobie do szyi, na tablicy serca je zapisz, 4 a znajdziesz życzliwość i łaskę w oczach Boga i ludzi.

Ufność w Bogu

5 Z całego serca Bogu zaufaj, nie polegaj na swoim rozsądku, 6 myśl o Nim na każdej drodze, a On twe ścieżki wyrówna.

Bojaźń Boża

7 Nie bądź mądrym we własnych oczach, Boga się bój, zła unikaj: 8 to ciału zapewni zdrowie, a pokrzepienie twym kościom.

Służba Boża

9 Czcij Pana [ofiarą] z twego mienia i pierwocinami całego dochodu, 10 a twoje spichrze napełnią się zbożem i tłocznie przeleją się moszczem.

Zdaj się na Boga

11 Upomnieniem Pańskim nie gardź, mój synu, nie odrzucaj ze wstrętem strofowań. 12 Bowiem karci Pan, kogo miłuje, jak ojciec syna, którego lubi.

Wartość mądrości


Bezcenny skarb

13 Szczęśliwy, kto mądrość osiągnął, mąż, który nabył rozwagi: 14 bo lepiej ją posiąść niż srebro, ją raczej nabyć niż złoto, 15 zdobycie jej lepsze od pereł, nie równe jej żadne klejnoty.

Źródło dobra

16 W prawicy swej trzyma ona dni długie, w lewicy - bogactwo, pomyślność; 17 jej drogi drogami miłymi, ku szczęściu wiodą wszystkie jej ścieżki. 18 Dla tego, co strzeże jej, drzewem jest życia, a kto się jej trzyma - szczęśliwy. 19 Pan umocnił ziemię mądrością, niebiosa utwierdził rozumem. 20 Przez Jego wiedzę wytrysły odmęty, a rosę spuszczają obłoki.

Zapewnienie bezpieczeństwa

21 Przezorności, rozwagi, strzeż, mój synu, niech one ci z oczu nie schodzą, 22 a życiem twej duszy się staną, wdzięczną ozdobą dla szyi. 23 I drogą swą pójdziesz bezpiecznie, bo noga się twoja nie potknie; 24 gdy spoczniesz, nie zaznasz trwogi, zaśniesz, a sen twój będzie przyjemny. 25 Nagły strach cię nie przerazi ni klęska, gdy dotknie przewrotnych; 26 bo z tobą jest Pan, przed sidłem twą nogę ochroni.

Pouczenia społeczne


Miłość bliźniego

27 Pracownikom nie odmawiaj zapłaty, gdy masz możność działania. 28 Nie mów bliźniemu: «Idź sobie, przyjdź później, dam jutro» - gdy możesz dać zaraz. 29 Nie spiskuj przeciw bliźniemu, gdy mieszka przy tobie beztrosko. 30 Niesłusznie nie sprzeczaj się z nikim, o ile ci zła nie wyrządził.

Bóg karze za krzywdy

31 Nie zazdrość krzywdzicielowi, nie skłaniaj się ku jego drogom, 32 bo Pan się brzydzi przewrotnym, a z wiernymi obcuje przyjaźnie. 33 Przekleństwo Pańskie na domu występnego, On błogosławi mieszkanie uczciwych; 34 On się naśmiewa z szyderców, a pokornym udziela swej łaski. 35 Mądrzy dostąpią chwały,
udziałem głupich jest hańba.

Zyski płynące z szukania mądrości


Warunki

1 Jeśli, synu, nauki me przyjmiesz
i zachowasz u siebie wskazania,
2 ku mądrości nachylisz swe ucho,
ku roztropności nakłonisz swe serce,
3 tak, jeśli wezwiesz rozsądek,
przywołasz donośnie rozwagę,
4 jeśli szukać jej poczniesz jak srebra
i pożądać jej będziesz jak skarbów -

Zrozumiesz bojaźń Bożą

5 to bojaźń Pańską zrozumiesz,
osiągniesz znajomość Boga.
6 Bo Pan udziela mądrości,
z ust Jego - wiedza, roztropność:
7 dla prawych On chowa swą pomoc,
On - tarczą żyjącym uczciwie.

Pojmiesz sprawiedliwość

8 On strzeże ścieżek prawości,
ochrania drogi pobożnych.
9 Wtedy sprawiedliwość pojmiesz i prawość,
i rzetelność - i każdą dobrą ścieżkę,
10 gdyż mądrość zagości w twym sercu,
wiedza ucieszy twą duszę.
11 Rozwaga pilnować cię będzie,
roztropność na straży twej stanie.

Ustrzeżesz się zła...

12 Ustrzeże cię od drogi występku,
od ludzi mówiących przewrotnie,
13 co opuścili ścieżki prawości,
by chodzić mrocznymi drogami -
14 radością ich czynić nieprawość,
ze zła, przewrotności się cieszą,
15 bo drogi ich pełne są fałszu
i błądzą po swoich ścieżkach.

...zwłaszcza złej kobiety

16 Aby cię ustrzec przed cudzą żoną,
przed obcą, co mowę ma gładką,
17 co przyjaciela młodości rzuciła,
Bożego przymierza niepomna.
18 Już dom jej ku śmierci się chyli,
ku cieniom [Szeolu] jej droga:
19 każdy, kto idzie do niej, nie wraca,
nie odnajdzie ścieżek życia.

Zyskasz błogosławieństwo

20 Dlatego będziesz iść drogą prawych,
trzymać się ścieżek uczciwych;
21 gdyż ludzie prawi ziemię posiądą,
uczciwi rozmnożą się na niej;
22 nieprawych wygładzą z ziemi,
z korzeniami wyrwie się przewrotnych.

1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla izraelskiego, [podane po to],
2 by mądrość osiągnąć i karność,
pojąć słowa rozumne,
3 zdobyć staranne wychowanie:
prawość, rzetelność, uczciwość;
4 prostaczkom udzielić rozwagi,
a młodym - rozsądku i wiedzy.
5 Mądry, słuchając, pomnaża swą wiedzę,
rozumny nabywa biegłości:
6 jak pojąć przysłowie i zdanie,
słowa i zagadki mędrców.
7 Podstawą wiedzy jest bojaźń Pańska,
lecz głupcy odrzucają mądrość i karność.

OGÓLNE NAPOMNIENIA MĄDROŚCI


Unikać złego towarzystwa

8 Synu mój, słuchaj napomnień ojca
i nie odrzucaj nauk swej matki,
9 gdyż one ci są wieńcem powabnym dla głowy
i naszyjnikiem cennym dla szyi.
10 Kiedy cię, synu, wabią grzesznicy,
nie waż się iść, 11 choćby rzekli:
«Pójdź z nami! Zasadźmy się na cichych!
Bez powodu czyhajmy na czystych!
12 Jak Szeol wchłoniemy ich żywych
i zdrowych tak jak schodzących do grobu.
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności
i napełnimy domy swe łupem.
14 Przyłącz swój los do naszej wspólnoty,
jedna sakwa niech łączy nas wszystkich!»
15 Synu mój, nie chodź ich drogą,
przed ścieżką ich strzeż swojej stopy,
16 gdyż nogi ich pędzą do zbrodni,
śpieszno im: krew chcą wytoczyć.
17 Lecz próżno ich sieć zarzucona,
na oczach wszelkiego ptactwa.
18 Na własną krew raczej czyhają,
czatują na swoje życie,
19 bo taki jest los chciwych zysku:
zabiera on własne ich życie.

Wezwanie mądrości


Zachęta

20 Mądrość woła na ulicach,
na placach głos swój podnosi;
21 nawołuje na drogach zgiełkliwych,
w bramach miejskich przemawia:
22 «Dokądże głupcy mają kochać głupotę,
szydercy miłować szyderstwo,
a nierozumni pogardzać nauką?
23 Powróćcie do moich upomnień,
udzielę wam ducha mojego,
nauczę was moich zaleceń.

Skutki zatwardziałości

24 Ponieważ prosiłam, lecz wyście nie dbali,
rękę podałam, a nikt nie zważał,
25 gardziliście każdą mą radą,
nie chcieliście moich upomnień:
26 więc i ja waszą klęskę wyszydzę,
zadrwię sobie z waszej bojaźni,
27 gdy bojaźń nadciągnie jak burza,
a wasza zagłada jak wicher,
gdy spotka was ucisk i boleść.
28 Wtedy będą mnie prosić - lecz ja nie odpowiem,
i szukać - lecz mnie nie znajdą,
29 gdyż wiedzy nienawidzili,
gardzili bojaźnią Pańską,
30 nie poszli za mymi radami,
zlekceważyli moje napomnienie;
31 spożyją owoce swej drogi,
nasycą się swymi radami;
32 odstępstwo prostaków uśmierci ich,
bezmyślność niemądrych ich zgubi.
33 Kto słucha mnie - osiągnie spokój,
wytchnienie - bez obawy nieszczęścia».

Alleluja.
Chwalcie Boga w Jego świątyni,
chwalcie Go na wyniosłym Jego nieboskłonie!
2 Chwalcie Go za potężne Jego czyny,
chwalcie Go za wielką Jego potęgę!
3 Chwalcie Go dźwiękiem rogu,
chwalcie Go na harfie i cytrze!
4 Chwalcie Go bębnem i tańcem,
chwalcie Go na strunach i flecie!
5 Chwalcie Go na cymbałach dźwięcznych,
chwalcie Go na cymbałach brzęczących:
6 Wszystko, co żyje, niech chwali Pana!
Alleluja.

1 Alleluja.
Śpiewajcie pieśń nową Panu;
chwała Jego [niech zabrzmi] w zgromadzeniu świętych.
2 Niech Izrael się cieszy swym Stwórcą,
niech synowie Syjonu radują się swym Królem.
3 Niech chwalą Jego imię wśród tańców,
niech grają Mu na bębnie i cytrze.
4 Bo Pan w ludzie swoim ma upodobanie
i zdobi pokornych zwycięstwem.
5 Niech się weselą święci wśród chwały,
niech się cieszą na swoich sofach!
6 Niech chwała Boża będzie w ich ustach,
a miecze obosieczne w ich ręku:
7 aby dokonać pomsty wśród pogan
i karania pośród narodów;
8 aby ich królów zakuć w kajdany,
a dostojników w żelazne łańcuchy;
9 by wypełnić na nich pisany wyrok:
to jest chwałą wszystkich Jego świętych.
Alleluja.

Alleluja.
Chwalcie Pana z niebios,
chwalcie Go na wysokościach!
2 Chwalcie Go, wszyscy Jego aniołowie,
chwalcie Go, wszystkie Jego zastępy!
3 Chwalcie Go, słońce i księżycu,
chwalcie Go, wszystkie gwiazdy świecące.
4 Chwalcie Go, nieba najwyższe
i wody, co są ponad niebem:
5 niech imię Pana wychwalają,
On bowiem nakazał i zostały stworzone,
6 utwierdził je na zawsze, na wieki;
nadał im prawo, które nie przeminie.
7 Chwalcie Pana z ziemi,
potwory i wszystkie morskie głębiny,
8 ogniu i gradzie, śniegu i mgło,
gwałtowny huraganie, co pełnisz Jego słowo,
9 góry i wszelkie pagórki,
drzewa rodzące owoc i wszystkie cedry,
10 dzikie zwierzęta i bydło wszelakie,
to, co się roi na ziemi, i ptactwo skrzydlate,
11 królowie ziemscy i wszystkie narody,
władcy i wszyscy sędziowie na ziemi,
12 młodzieńcy, a także dziewice,
starcy wraz z młodzieżą
13 niech imię Pana wychwalają,
bo tylko Jego imię jest wzniosłe,
majestat Jego góruje nad ziemią i niebem
14 i pomnaża moc swojego ludu.
Pieśń pochwalna dla wszystkich Jego świętych,
synów Izraela - ludu, który Mu jest bliski.
Alleluja.

.
Dobrze jest grać naszemu Bogu,
wdzięcznie jest nucić pieśń pochwalną.
2 Pan buduje Jeruzalem,
gromadzi rozproszonych z Izraela;
3 On leczy złamanych na duchu
i przewiązuje ich rany.
4 On liczbę gwiazd oznacza,
wszystkie je woła po imieniu.
5 Pan nasz jest wielki i zasobny w siły,
mądrość Jego jest niewypowiedziana.
6 Pan dźwiga pokornych,
a poniża występnych aż do ziemi.
7 Śpiewajcie pieśń dziękczynną Panu,
grajcie Bogu naszemu na harfie.
8 On niebo okrywa chmurami,
deszcz przygotowuje dla ziemi;
sprawia, że góry wypuszczają trawę
;
9 On daje pokarm bydłu,
pisklętom kruka to, o co wołają.
10 Nie kocha się w sile rumaka;
nie ma też upodobania w goleniach męża.
11 Podobają się Panu ci, którzy się Go boją,
którzy wyczekują Jego łaski.
12 Chwal, Jerozolimo, Pana,
chwal Boga twego, Syjonie!
13 Umacnia bowiem zawory bram twoich
i błogosławi synom twoim w tobie.
14 Zapewnia pokój twoim granicom,
nasyca ciebie najlepszą pszenicą.
15 Na ziemię zsyła swoje orędzie,
mknie chyżo Jego słowo.
16 On daje śnieg niby wełnę,
a szron jak popiół rozsiewa.
17 Ciska swój grad jak okruchy chleba;
od Jego mrozu ścinają się wody.
18 Posyła słowo swoje i każe im tajać;
każe wiać swemu wiatrowi, a spływają wody.
19 Obwieścił swoje słowa Jakubowi,
Izraelowi ustawy swe i wyroki.
20 Żadnemu narodowi tak nie uczynił:
o swoich wyrokach ich nie pouczył.
Alleluja.